De stille getuigen

De TV-gids

Deze lag open op donderdag. Uit alles blijkt, dat de moord pas laat plaatsvond (vest, zie verderop, make-up, kapsel, maaginhoud). De gids had gewoon dicht moeten zijn.Bekijk je de gids nauwkeurig, dan zie je dat deze hagelnieuw is. De gids is niet eerder gebruikt, terwijl de week al bijna helemaal voorbij is. Ook is er nog een extra controle: elke snipper papier buiten de keuken is beschreven. Nergens is sprake van de gids van de volgende week, ook niet tussen de post. Mevrouw Wittenberg was helemaal niet op een TV-gids geabonneerd. Bekijk de beeldbank voor een afbeelding.

De boodschappenbriefjes

Mevrouw Wittenberg schreef een boodschappenbriefje voor de volgende dag, zo suggereert de tafelschikking. Nooit nam iemand - uw webmaster incluis tot 2022 - de moeite de briefjes eens na te pluizen. Toen dat moment gekomen was bleek ineens dat de weekplanning, waarop zogenaamd het nieuwe boodschappenbriefje was gebaseerd stamt uit de tijd dat Willem Wittenberg nog leefde. Het blijkt eenvoudig uit de grote hoeveelheden boodschappen die dag voor dag beschikbaar zouden moeten zijn (drank en toetjes). Ook zien we dat het papier nog voorzien is van een stempel uit de tijd van Willem Wittenberg. Zoveel papier zal toch wel niet achtergebleven zijn dat mevrouw Wittenberg er nog drie jaar later boodschappenbriefjes op geschreven zal hebben. Er doet zich nog iets vreemdst voor op het bovenliggende briefje: er zit een roze vlek op! Er zaten dus niet alleen roze vlekken op de blouse, maar ook hier. Verklaring? De dader droeg handschoenen en had niet door dat zijn vingers nog vochtig waren na de schoonmaakwerkzaamheden op de gang en gesol met het stoffelijk overschot. Meer in de blog.

Onderop ligt een planning voor veertien dagen boodschappen, bovenop het briefje dat voor de volgende keer boodschappen doen werd opgesteld. Inhoud van het onderste briefje gaat drie jaar terug. Onder het bovenste briefje is ook nog een notitie zichtbaar die vermoedelijk betrekking heeft op de preek bij de uitvaart van Willem (Preek... suggesties... Geloven).	Op het onderste briefje zit een roze vlek, precies gelijkend op de roze vlekken die op de blouse werden aangetroffen. De dader(-es) had nog wat van de roze vloeistof aan zijn handschoenen, toen hij of zij dit briefje op de tafel legde.

De kalender

Hierop staat de afspraak voor vrijdag 10:00 uur: "Wilma". In het onderdeel telefoongegevens wordt aangetoond, dat deze aantekening geen betrekking heeft op het moment dat de schoonheidsspecialiste naar het huis van het slo belde (om te vragen waar ze bleef), dat was pas zaterdagmiddag. Uit de lay-out van de aantekening in het kalendervak, staat niet eens vast, dat de toevoeging  10:00 uur betrekking heeft op "Wilma", of op de dienstregeling van de reinigingsdienst m.b.t. chemisch afval.
Ook de aard van de aantekening staat ook niet vast; belangrijke afspraken zouden in de agenda staan. Volgens de huishoudster diende de weekkalender als een samenvattend dagboek, en werd deze dus misschien achteraf aangevuld. dan is het juist een bevestiging van het in leven zijn van het slo op vrijdag.

De notitie belastingvrije voet.

In het Tactisch Journaal komt de bespreking voor van het bezoek van het rechercheteam aan Ernest Louwes, op maandag 27 september 1999, meteen na de vaststelling, dat hij kort voor de moord nog met het slachtoffer in contact had gestaan:

Het chemisch afval

Op de kalender stond in ieder geval "chemisch afval". Destijds werd het chemisch afval nog ingezameld via een chemo-kar. Bewoners ontvingen langs de een of andere weg informatie omtrent de standplaatsen. Tips hierover zijn welkom, een papieren spoor lijkt tot nu toe te ontbreken. Hoe dan ook, de aantekening "chemisch afval" is een geheugensteuntje, of een registratie van het wegbrengen ervan.
Nu zijn er twee mogelijkheden, zo simpel is het:

1. Het afval is weggebracht, dus was het slachtoffer op 24 september nog in leven.
2. Het afval is niet weggebracht, dus was het afval op 25 september nog in de woning.

Het schort

TJ 081 xx 990927 18.15 Schouw woning met getuige [huishoudster]: "concludeerde dat het misdrijf zich op donderdagavond heeft voltrokken op grond van het provisorisch opgehangen schort."
De getuige wordt hier naar een conclusie geleid, die onmogelijk kan steunen op het geobserveerde. Nergens staat aangegeven, dat het slo voor iedere dag een ander schort gebruikte. Omdat de uitspraak van Den Bosch 2004 (en vele verklaringen in het TJ) herhaaldelijke verwijst naar de omstandigheid, dat het schort niet in de keuken hing, maar in de serre -zonder overigens echt duidelijk te maken , welke conclusie daaraan te verbinden valt, hieromtrent een nadere analyse.
Daarbij wordt als uitgangspunt gekozen -ondersteund door vele verklaringen en door Den Bosch, dat het provisorisch weggehangen schort duidt op een onderbreking van werkzaamheden rondom een maaltijd.
Hiertoe gebruiken wij de volgende tabel, om een tijdpad te creëren, waarbinnen de positie van het schort te verklaren valt:

De gebruikte tijden moeten uiteraard niet al te letterlijk worden genomen; voorlopig uitgangspunt is voorts, dat de moord rond een avondmaaltijd heeft plaatsgevonden.
De tijdstippen a en b vallen dan ongeveer samen met 17:30 p.m., als wij uitgaan van de dagindeling die het slo normaal gesproken aanhield, zoals Den Bosch overal doet. Omdat het slo nog laat in de middag een telefoongesprek voerde, zijn de tijdstippen wat later gekozen, een moord veronderstellend op donderdag.
Uiteraard kan het schort tussentijds zijn afgedaan; de vraag waar deze dan zou zijn teruggehangen is moeilijk te beantwoorden, maar gelukkig irrelevant, het schort hing in de serre, niet in de keuken.
Nu moet het volgende worden overwogen: De maaltijd was behoorlijk verteerd, dus fases e t/m g vallen meteen af; de maaginhoud zou zonder meer herkenbaar zijn geweest.
Tijdstip delict viel dus vóór 18:30 uur of juist véél later. Er kan dus geen andere conclusie worden getrokken, dan dat het ophangen van het schort is een dwaalspoor.

Overigens hebben velen zich het hoofd gebroken over het ontbreken van vingerafdrukken op wijn en glas jus. Ook dit past bij de mogelijkheid, dat het geheel geënsceneerd is door de dader.

Overigens verkleint dit de daderkring: de dader(es) was zich bewust van de gewoontes van het slo met betrekking tot het gebruik van haar maaltijd.
Daarnaast valt het op, dat meerdere keren vanuit de directe kring van bekenden van het slo nadruk is gelegd op het belang van dit spoor.

Het opgemaakte bed

"Het bed van het slachtoffer op de slaapkamer op de eerste verdieping is opgemaakt."
Dit is één van de overwegingen van Den Bosch. Er wordt (natuurlijk) niet duidelijk gemaakt, wat het Hof hiermee beoogt. Het slo was gekleed. Vast staat hiermee wel, dat het Hof kennelijk op zoek is naar bladvulling i.p.v. bewijsmateriaal.

Schoonmaakactie PD

In: "Beschrijving Foto 2 door Technische Recherche in een verslag omtrent het onderzoek PD" lezen wij: "Opname van de gang, genomen vanuit de keuken in de richting van de hal/voordeur. Op de vloer in de gang zagen wij enkele kleine ronde natte/glimmende vlekjes, als druppels van een ingedroogde vloeistof. Wij hebben deze vlekjes bemonsterd met wattenstaafjes en genummerd B1 t/m B6."
Op twee manieren worden wij naar de conclusie geleid, dat het hier nog vochtige vloeistofdruppels betreft: ze zijn nog nat en kunnen met een wattenstaafje worden bemonsterd, dus kunnen worden geadsorbeerd. Welke vloeistof het ook is, de waarneming duidt op een recente gebeurtenis als oorzaak van het ontstaan. Ten overvloede ook nog de technische formulering van de vlekken in het rapport van de TR (acht maal, voor de vlekken B1 t/m B7 en voor C1): "Wattenstaaf (bemonstering natte vloer)".
Opgemerkt dient te worden, dat de monsters niet bij de overige bewijsmiddelen zijn bewaard; zij komen niet voor in de toch vrij volledige opsommingen van de PV's van 12 december 2003 en 16 december 2003 (PL0400\99-108257); wel wordt een monster C1 vermeld, dat betrekking zou hebben op de vloer van de hal - een natte plek! Omdat dit spoor een C-nummer heeft, moet worden geconcludeerd, dat het niet in de hal, maar in de woonkamer is aangetroffen. Een foto van het spoor en de technische beschrijving in het TR bevestigen dit.
Dit monster (wattenstaafje) bestaat dus nog. Uit secundaire bron valt op te tekenen, dat nader onderzoek niets (niets?) heeft opgeleverd.
In combinatie met het gegeven, dat op de rugzijde van de blouse een niet nader geïdentificeerde grote natte plek werd aangetroffen, wordt hier aangenomen, dat het vest van het slo doordrengt was met vocht en daardoor een nat sleepspoor vanuit de hal naar de gang is ontstaan. In de hal was kennelijk na het delict een schoonmaakactie nodig. Daarbij is nogal wat schoonmaakmiddel verspild.

Vochtplekken in de gang.	Vochtige vlek C1 in de huiskamer.	Op de blouse achtergebleven vochtvlekken (linker arm en rug); beide vlekken zaten onder het vest.

Proeven van geïnteresseerde onderzoekers en eigen onderzoek hebben opgeleverd, dat de vloeistofresiduën op waterbasis de periode donderdagavond - zaterdagochtend niet overleven.

voedsel

Een ander lastig onderwerp is de maaginhoud. Hieromtrent zijn de secundaire bronnen soms erg onduidelijk. Overheersend is de mededeling, dat het slachtoffer ongeveer 4 uur geleden een warme maaltijd had gebruikt. Indien het slachtoffer als laatste maaltijd een lunch had gebruikt, moet dit uiteraard veranderen; dan lijkt 3 uur een redelijke schatting. Zie voorts meer gedetailleerd het onderdeel spijsvertering in de paragraaf analyse.
Nu doet zich de omstandigheid voor dat de voedselaankopen op donderdagmiddag, zowel wat betreft slager en als bakker bekend zijn:

Deze kunnen niet  allemaal in de avond van donderdag geconsumeerd zijn. Duidelijk is één biefstuk geconsumeerd. De drie varkenproducten zijn in de vriezer gegaan en daar weer teruggevonden. De aankoop van broodjes en broodbeleg rechtvaardigt de stelling, dat er tenminste twee broodmaaltijden genoten zijn, dat moet dus op vrijdag zijn geweest; de betreffende waren zijn niet meer aangetroffen op PD.
Voorts is er de kwestie Albert Heijn. De huishoudster concludeerde aan de hand van de koelkast, dat het slachtoffer niet - zoals gebruikelijk - naar Albert Heijn was geweest. Gaan wij af op de  erslaggeving, dan stond er helemaal niets van Albert Heijn in de koelkast. En dat klopt natuurlijk niet, want dan zou het slachtoffer op vrijdagochtend helemaal zonder zitten.
Ofwel, de daders (zaterdagochtend!) hadden natuurlijk nog iets uit de 'oude voorrraad' moet laten staan. Maar dat kon niet, als het slachtoffer inmiddels de oude voorraad had opgemaakt - in de loop van donderdagavond en vrijdag. Sommige zaken kun je niet op een natuurlijke wijze naar je hand zetten.

kapsel

Dit brengt de schatting van het tijdstip van het delict naar tenminste vrijdagavond laat. Voor deze laatste mogelijkheid zie ik steun in de foto's van het slo op de PD. Zij is volledig afgeschminkt en heeft uitgekamde haren. Dat alles wijst erop,dat zij kort voor het slapen is overmeesterd. Maar ook hier kan enscenering hebben plaatsgevonden. De rode pijlen verwijzen naar resten van haarlak. Deze bevinden zich vooral aan de achterzijde, de plek, waarop je restanten mag verwachten, indien het slo zelf de lak heeft uitgeborsteld en waar je ze niet zou verwachten als versleping op de rug de oorzaak zou zijn van het verwarren van het kapsel.
Aangezien het slo op zaterdag een afspraak met de kapster had, wijst het uitkammen van het kapsel op vrijdagavond.

vest

Het slo droeg een vest. Volgens deze reconstructie van de temperatuur was het omstreeks de veronderstelde tijd delict (23-09 21:00 uur) nog 20 ^oC; dicht bij het maximum die dag. Te warm voor een vest. Het delict had op een later uur plaats. Het slo had ook haar make-up reeds afgeschminkt en het haar uitgeborsteld.