PMI = post
mortem interval. Op zeker moment -zo vroeg
mogelijk na de ontdekking - worden
gegevens verzameld om in te schatten hoe lang
het slachtoffer al dood is, ofwel het PMI. Om
het juiste tijdstip van het delict te bepalen
moet een balans gezocht worden tussen de
uitkomsten van tactisch, technisch en
forensisch onderzoek.
Tijdens het
onderzoek werden aanwijzingen gevonden dat het
slachtoffer rond 21:00 uur op donderdag was
overleden. Die gingen terug op het
beweerdelijk laatst gevoerde telefoongesprek
en op de volgorde van de ingeworpen post. Ook
werd belang gehecht aan een beweerdelijk
gemiste afspraak op vrijdag. Dat zou uit een
kalendernotitie en telefoongegevens blijken.
Maar er is nog veel meer en de meeste
resultaten werden genegeerd.
Bezwaren:
De recherche interpreteerde de
weekkalender als een afsprakenlijst. De
huishoudster verklaarde de kalendernotities
echter als een vorm van
dagboekaantekeningen. Een drietal afspraken
in de komende week stonden er inderdaad niet
op. Ook afspraken met diverse reparateurs in
de voorgaande weken stonden er niet op. Op
vrijdag 24 september stonden de laatste
notities op de kalender en hielden de
notities op.
De zes of zeven getuigen die het
slachtoffer nog op vrijdag zagen werden niet
doorgevraagd naar details. Ook werden geen
aparte verslagen daarover geproduceerd of
aan het dossier toegevoegd.
De bloemenkiosk, waar het slachtoffer
dagelijks kwam werd niet bezocht, ook al
wees een getuige op het belang.
De gemiste afspraak met de
schoonheidsspecialiste was volgens haar
verklaring pas in de volgende week. Dit werd
zo ongelukkig geformuleerd in het tactisch
journaal, dat dit gegeven onopgemerkt bleef.
De veronderstelde telefonische navraag
vanuit de schoonheidssalon op 24 september
werd niet in het telefoongeheugen van het
slachtoffer aangetroffen, wel een aantal
navragen in de volgende week.
Voor de laatste ontmoeting die wel had
plaatsgevonden werd een niet bestaande datum
genoteerd.
De contactpoging van de
beleggingsspecialist op vrijdag werd niet in
het telefoongeheugen aangetroffen.
De datum van het laatste telefonisch
contact van deze getuige vond in zijn eerste
verklaring op vrijdag plaats, zijn correctie
hiervan klopt niet wegens een onbestaande
datum.
De B-analyse om e.e.a. te verifiëren
ontbreekt in het dossier en was wellicht ook
niet dekkend.
Naar de op vrijdag gemaakt filmopnamen op
de Zwolseweg werd niet gerechercheerd.
De op donderdagmiddag ingekochte
lunchartikelen, toereikend voor meerdere
lunches, waren zaterdag in de keuken
afwezig.
De af- en aanwezigheid van boodschappen
(van Albert Heijn) is onvoldoende
gedocumenteerd.
De krantenbezorger werd niet doorgevraagd
naar het bezorgmoment naar aanleiding van de
gevonden kranten.
De PTT-bezorger werd niet doorgevraagd
naar het bezorgmoment naar aanleiding van de
gevonden post.
De postbezorging vertoonde meerdere
ingeworpen bankenveloppen op dezelfde dag
van dezelfde verzenders; deze bijzonderheid
- door de afzenddata van deze stukken te
controleren -werd niet nagelopen.
De op donderdagavond gemaakte notitie over
het jaarinkomen was overschreven met een
meer recente notitie omtrent de
lijfrenteverzekering.Wel genoemd maar van
geen enkele duiding voorzien.
Het slachtoffer droeg een dik vest,
terwijl de binnentemperatuur in de vooravond
van donderdag rond de 20 oC
bedroeg. In de bewuste periode werden
all-time temperatuurrecords gebroken.
Er zijn geen financiële gegevens van het
slachtoffer gerapporteerd, zoals
banktransacties (mevrouw Wittenberg
gebruikte volgens meerdere bronnen
bankcheques).
Een gemelde grondverkoop van 1,8 miljoen
gulden werd niet financieel nageplozen.
De weekkalender
Hierop hield mevrouw
Wittenberg haar dagelijkse activiteiten
bij, volgens de huishoudster. Dus niet
haar afspraken, die gingen in een boekje
bij de telefoon dat verdwenen is.
Inderdaad is de kalender ingevuld tot de
dag met haar laatste levenstekenen
(vrijdag 24 september) en stonden er geen
afspraken van de week erna op.
Getuigen
Zes tot zeven getuigen
zagen mevrouw Wittenberg nog op 24
september. Hun verklaringen kunnen in een
tijdlijn worden geplaatst als twee
uitstapjes, naar de begraafplaats met de
auto en naar Albert Heijn te voet. De
verbalisanten verzuimden door te vragen.
Het notitieblokje
Hierop schreef mevrouw Wittenberg gegevens
op, die zij donderdagavond van Louwes
hoorde. Daarna schreef zij nog
gegevens op die ze mogelijk van haar
beleggingsspecialist vernam
(lijfrentepolis). Dat kan moeilijk anders
dan op vrijdag zijn geweeest.
Nummergeheugen
Deze telefoon registreerde alle recent
binnengekomen oproepen, ook als ze niet
werden opgenomen. De recherche
onderzocht het toestel tweemaal en
realiseerde zich niet, dat de
reconstructie rond het belgedrag van de
schoonheidsspecialiste nu niet meer
klopte.
De schoonheidsspecialiste
De verklaringen van Wilma
kon de recherche niet kloppend krijgen,
waardoor zij niet bestaande data in het
verhoorverslag moesten plaatsen. Later
werden haar telefonische oproepen
gereconstrueerd op een wijze, die
strijdig is met de registraties in het
nummerweergavegeheugen, zoals op
zaterdagmiddag reeds had kunnen worden
vastgesteld. Dit onderzoek werd in 2007
nadrukkelijk bevestigd maar de
consequenties werden niet onder ogen
gezien.
Lunchaankopen
Donderdagmiddag
kocht mevrouw Wittenberg broodjes en een
paar ons broodbeleg, goed voor een paar
lunches. Ook kocht zij vlees, waarvan ze
één stuks donderdagavond opat. De
recherche vroeg zich niet af, waar die
broodjes en vleeswaren gebleven konden
zijn, als zij donderdagavond al om het
leven kwam.
Kamertemperatuur
De kamertemperatuur hangt af van de
buitentemperatuur, die boven de 20 oC
kwam. Binnen bleef het nog een tijdlang
behaaglijk warm. Geen reden voor een dik
vest, waar mevrouw Wittenberg wel in
werd aangetroffen.
Tactisch
onderzoek
Inspecteur
Visscher maakte melding van het technisch
onderzoek in de zin van: er werden geen
schoonmaaksporen gevonden en vrijwel geen
vingerafdrukken. Als er wel dergelijke sporen
waren gevonden, duurde het delict natuurlijk
veel langer.
Bezwaren
Er werden vochtsporen aangetroffen en
bemonsterd. De monsters werden niet
onderzocht. Een opvallend vochtspoor vlak
naast het slachtoffer op een foto werd niet
eens onderzocht.
Hoe lang een dergelijk spoor vochtig
blijft, daar bekommerde niemand zich om.
De toestand van het vest is niet
gerapporteerd. Sporen op de blouse verraden,
dat het zeer vochtig was. Het bewijsstuk
verdween later.
Er werden rode vezels aangetroffen in de
gehele suite. Deze werden niet vergeleken
met een mogelijke bron, zoals de rode
traploper (er was donderdag nog
gestofzuigd!). Juist onderaan deze trap
begon het vochtspoor.
UItgaande van een versleping krijgen de
sleutels naast het slachtoffer ineens een
heel andere betekenis, namelijk van een
dwaalspoor om te verhullen dat de dader
gemakkelijk ongezien binnen kon komen.
De recherche verzuimde vast te stellen,
dat de kleding van het slachtoffer - blouse
en vest - was verschoven o.i.v. een
versleping.
Het kapsel van het slachtoffer was
geprepareerd voor een kappersbezoek, dat op
zaterdag had moeten plaatsvinden.
Rond vijftig (50!) verzamelde haren werden
over het hoofd gezien. Het bestaan ervan
werd pas 16 januari 2007 openbaar gemaakt.
Er werden geen foto's in de keuken gemaakt
en er is geen alles omvattende beschrijving
opgesteld.
De volgorde van de ingeworpen
brievenbusstukken klopt niet - de avondkrant
(Deventer Dagblad) van vrijdag zou volgens
de analyse van de technische recherche in de
ochtend moeten zijn bezorgd.
De op donderdag opengevouwen TV-gids was
verder nog ongebruikt - geen enkel spoor van
doorbladeren of raadplegen. Er lag ook geen
nieuwe TV-gids in de woning.
Er is geen verslag gedaan van aangetroffen
afval in de keuken en de woning, zoals
verkregen winkelbonnetjes en aangetroffen
voedselafval. Wel van de inhoud van
afvalbakken buiten op straat.
De kalendernotitie chemisch afval
op vrijdag leverde bij onderzoek geen
melding van aanwezig chemisch afval op, het
was dus afgevoerd. Daarover zijn geen
gegevens vastgelegd en er is niet naar een
verklaring gezocht. Destijds werd het
chemisch afval verzameld middels chemokarren
op afgesproken locaties.
Er is beweerdelijk geen technisch journaal
bijgehouden, waar vanuit het tactisch
journaal wel naar wordt verwezen op het
moment dat de beide recherches samen werken
(journaal Fred).
In het mortuarium werd onderzoek naar de
verwondingen van het slachtoffer gedaan met
verrassende resultaten. Die werden uit het
definitieve verslag geweerd.
Tijdens dit onderzoek gaven de bloed- en
vochtvlekken op de blouse nog steeds af,
waren dus nog niet opgedroogd na een
beweerdelijk PMI van 48 uur (donderdagavond
naar zaterdagavond).
Er is geen overzicht verstrekt van de
items die wel en niet werden onderzocht op
vingerafdrukken, dan wel van items die tegen
de verwachting in geen vingerafdrukken
vertoonden (fles, serviesgoed). Een vage
verklaring van commissaris Visscher
resteert.
Tijdens het recherche-onderzoek op
zaterdagmiddag werd ook onderzoek gedaan aan
het telefoongeheugen. Dat onderzoek werd
niet gecombineerd met een zelfde onderzoek
dat zaterdagavond werd uitgevoerd, waardoor
de resultaten niet meer eenduidig zijn en
bijzonderheden alleen nog maar kunnen worden
gereconstrueerd. Die reconstructie werd
vervolgens nagelaten, ook al was er alle
aanleiding toe (er werden fouten in de
verslaggeving ontdekt).
Er is geen reconstructie gehouden van het
verloop van het delict.
Vochtsporen - 1
De
sporen werden netjes opgenomen in
wattenstaafjes en opgeslagen. Daarna
werd er niets meer mee gedaan, ook al
werden ze in 2003 teruggevonden. De
bewering van Visscher is duidelijk
onjuist.
Vochtsporen - 2
Ook op de blouse van het
slachtoffer zijn vele vochtsporen
zichtbaar. De aard van de sporen
verraadt dat ze uit het vest afkomstig
zijn. Hoe dat vest zo vochtig kon worden
valt niet meer te achterhalen, want het
vest verdween.
Vochtsporen - 3
Indien men alle gevonden
vochtsporen in de plattegrond
projecteerd ontstaat een herkenbaar
patroon: het slachtoffer werd via de
trap van de bovenverdieping naar de
huiskamer vervoerd.
Het vest
De toestand van het vest maakt
duidelijk, dat het slachtoffer werd
voortgesleept, waardoor blouse en vest
naar boven werden getrokken.
Vermoedelijk daarbij sprong een knoop
van de blouse. Ook de stand van de
rechterarm - zie de plattegrond - wordt
dan verklaarbaar.
Kapsel
Mevrouw Wittenberg ging iedere
zaterdagochtend naar de kapper. Logisch
dat ze dan vrijdagavond de
haarversteviging vast uit haar kapsel
borstelde. En dat had ze ook
daadwerkelijk gedaan. Er was geen
vrouwelijke rechercheur te vinden in het
team, om een dergelijk detail op te
merken.
Kranten en post
De kranten- en
poststapel bevatte een ongerijmdheid.
Het avondblad van vrijdag lag in de
positie van een ochtendblad. Dat was het
Deventer Dagblad alleen op
zaterdag. De dader was hier niet van op
de hoogte, toen hij zijn mise-en-scene
uitvoerde. De recherche (uit Zwolle) was
echter ook niet op de hoogte. Het middel
bewijst bij nadere reflectie dat het
delict na vrijdagmiddag is gepleegd.
Vochtig bloed
De grote bloedvlekken
(links op de plaats delict) gaven nog
steeds bloed af na de vondst van het
slachtoffer, zie de nieuwe afdrukken in
de overeenstemmende kleuren. Als
bloedvlekken al zo lang waren
blootgesteld, hadden ze allemaal
opgedroogd moeten zijn.
Technisch
onderzoek
Om het juiste tijdstip van het delict te bepalen
moet een balans gezocht worden tussen de
uitkomsten van tactisch, technisch en forensisch
onderzoek. Het team kwam uit op donderdag 23
september in de vooravond, feitelijk alleen op
basis van de telefoongegevens. Op forensische
gegevens werd niet gelet; sterker het verzamelen
ervan werd tegengewerkt en de weinige resultaten
werden foutief of onvolledig weergegeven.
Bezwaren
Tijdens het onderzoek van de technische
recherche werd de forensische arts ter
plaatse verhinderd een uitgebreid onderzoek
te verrichten ten behoeve van een
artikel-10-verklaring; deze heeft de arts
dan ook niet verstrekt, in weerwil van een
dergelijke melding in het tactisch journaal.
De technische recherche nam na de sectie
een verklaring op omtrent de maag- en
darminhoud van het slachtoffer welke niet
overeenstemt met de sectieresultaten.
Foto's op de plaats delict laten
verschillende forensische bijzonderheden
zien die nergens geëvalueerd zijn.
De foto's hebben de sectiearts
vermoedelijk nooit bereikt, er is geen
verwijzing naar in het sectieverslag. Omdat
de bestandsnamen van de foto's plaats delict
en sectie aanéén sluiten mag men aannemen,
dat steeds hetzelfde toestel (NIKON Coolpix
E950) werd gebruikt en het uitlezen van het
geheugen later plaats vond.
De sectiearts benoemde pas tijdens de
zitting van 2003 de afwezigheid van
temperatuurmetingen die op de plaats delict
had moeten zijn verricht.
Latere navraag bij het OM naar het rapport
van de forensische arts ter plaatse leverde
op dat het rapport onvindbaar was.
De sectiearts ging mee in de
veronderstelling, dat het door het OM
gehanteerde PMI tijdens de sectie 39, 5 uur
bedroeg en vergiste zich dus een heel etmaal
(donderdagvooravond tot zondagmiddag).
De sectiearts hield gezien zijn
verklaringen geen rekening met het gegeven,
dat gedurende het afvoeren van het
stoffelijk overschot de rigor mortis werd
verbroken, vermoedelijk omdat hij de foto's
van de lijkvondst niet kende.
De sectiearts verbond geen conclusie aan
de onmogelijkheid de mondholte te
onderzoeken wegens rigor mortis, mogelijk in
verband met de vergissing aangaande het PMI.
De sectiearts stelde nog enige
wegdrukbaarheid van livor mortis vast maar
sloeg geen alarm, vermoedelijk wegens de
vergissing aangaande het PMI.
De sectiearts was niet gealarmeerd door de
goede conditie van de ogen, vermoedelijk
weer in verband met het genoemde
misverstand.
De mate van ontbinding was nog gering,
wederom enz.
Ogen
Binnen de eerste 32 uur
worden ogen altijd troebel en binnen 24
uur vertonen ze rimpelvorming. Het
eerste verschijnsel is nergens
waarneembaar, het tweede is pas na de
vondst van het slachtoffer zichtbaar
geworden. Hieruit blijkt weer een recent
overlijden.
Rigor Mortis
De houding van armen en
benen werd gewijzigd bij het afvoeren
van het stoffelijk overschot. Dat heft
de rigor mortis op. Alleen als de dood
minder dan 20 uur geleden was ingetreden
komt de rigor mortis weer eniger mate
terug, zoals ook hier. De rigor mortis
in het kaakgewricht ten tijde van de
secrtie was nog steeds maximaal, wijzend
op een overlijden binnen de laatste twee
etmalen.
Maaginhoud
De
maag bevatte 200 cc voedsel
(sectieverslag), dat is ongeveer een
kwart van een volle maag. In zo'n geval
verkleint de maag zich. De recherche
meende te begrijpen, dat de maag nog
goeddeels gevuld was en kwam daarmee op
een verkeerd tijdpad.
Wegdrukken livor mortis.
Het wegdrukken van livor
mortis is een aanwijzing voor het PMI.
Boven de 30 uur wordt de livor mortis
onder toenemende druk juist donkerder.
Hier was de livor mortis tijdens de
sectie nog wegdrukbaar, hetgeen op een
overlijden in de kleine uurtjes van
zaterdag wijst.
Livor Mortis
In
beide handen verloopt de grens van de
livor mortis niet horizontaal, hetgeen
toont, dat het slachtoffer in een andere
houding overleed en in die houding
geruime tijd werd achtergelaten
(minstens ongeveer zes uur).
Verplaatsing Livor Mortis
Het wel of niet verplaatsen van livor
mortis vlekken kan worden gebruikt om
veranderingen in de positie van een
stoffelijk overschot te reconstrueren,
inclusief tijdlijn.
Reconstructie
De
veranderingen, zoals waargenomen aan de
livor mortis patronen (plaats delict en
sectie) passen bij deze uitgangspositie.
Forensisch
onderzoek
Netjes in schema:
Argumenten schema, gemaakt met
FreeMind. Ondersteunende
argumenten in groen, afwijzende argumenten in
rood.