PMI = post mortem interval. Op zeker moment -zo vroeg mogelijk na de ontdekking -  worden gegevens verzameld om in te schatten hoe lang het slachtoffer al dood is, ofwel het PMI. Om het juiste tijdstip van het delict te bepalen moet een balans gezocht worden tussen de uitkomsten van tactisch, technisch en forensisch onderzoek.


Tijdens het onderzoek werden aanwijzingen gevonden dat het slachtoffer rond 21:00 uur op donderdag was overleden. Die gingen terug op het beweerdelijk laatst gevoerde telefoongesprek en op de volgorde van de ingeworpen post. Ook werd belang gehecht aan een beweerdelijk gemiste afspraak op vrijdag. Dat zou uit een kalendernotitie en telefoongegevens blijken. Maar er is nog veel meer en de meeste resultaten werden genegeerd.
Bezwaren:

  1. De recherche interpreteerde de weekkalender als een afsprakenlijst. De huishoudster verklaarde de kalendernotities echter als een vorm van dagboekaantekeningen. Een drietal afspraken in de komende week stonden er inderdaad niet op. Ook afspraken met diverse reparateurs in de voorgaande weken stonden er niet op. Op vrijdag 24 september stonden de laatste notities op de kalender en hielden de notities op.
  2. De zes of zeven getuigen die het slachtoffer nog op vrijdag zagen werden niet doorgevraagd naar details. Ook werden geen aparte verslagen daarover geproduceerd of aan het dossier toegevoegd.
  3. De bloemenkiosk, waar het slachtoffer dagelijks kwam werd niet bezocht, ook al wees een getuige op het belang.
  4. De gemiste afspraak met de schoonheidsspecialiste was volgens haar verklaring pas in de volgende week. Dit werd zo ongelukkig geformuleerd in het tactisch journaal, dat dit gegeven onopgemerkt bleef.
  5. De veronderstelde telefonische navraag vanuit de schoonheidssalon op 24 september werd niet in het telefoongeheugen van het slachtoffer aangetroffen, wel een aantal navragen in de volgende week.
  6. Voor de laatste ontmoeting die wel had plaatsgevonden werd een niet bestaande datum genoteerd.
  7. De contactpoging van de beleggingsspecialist op vrijdag werd niet in het telefoongeheugen aangetroffen.
  8. De datum van het laatste telefonisch contact van deze getuige vond in zijn eerste verklaring op vrijdag plaats, zijn correctie hiervan klopt niet wegens een onbestaande datum.
  9. De B-analyse om e.e.a. te verifiëren ontbreekt in het dossier en was wellicht ook niet dekkend.
  10. Naar de op vrijdag gemaakt filmopnamen op de Zwolseweg werd niet gerechercheerd.
  11. De op donderdagmiddag ingekochte lunchartikelen, toereikend voor meerdere lunches, waren zaterdag in de keuken afwezig.
  12. De af- en aanwezigheid van boodschappen (van Albert Heijn) is onvoldoende gedocumenteerd.
  13. De krantenbezorger werd niet doorgevraagd naar het bezorgmoment naar aanleiding van de gevonden kranten.
  14. De PTT-bezorger werd niet doorgevraagd naar het bezorgmoment naar aanleiding van de gevonden post.
  15. De postbezorging vertoonde meerdere ingeworpen bankenveloppen op dezelfde dag van dezelfde verzenders; deze bijzonderheid - door de afzenddata van deze stukken te controleren -werd niet nagelopen.
  16. De op donderdagavond gemaakte notitie over het jaarinkomen was overschreven met een meer recente notitie omtrent de lijfrenteverzekering.Wel genoemd maar van geen enkele duiding voorzien.
  17. Het slachtoffer droeg een dik vest, terwijl de binnentemperatuur in de vooravond van donderdag rond de 20 oC bedroeg. In de bewuste periode werden all-time temperatuurrecords gebroken.
  18. Er zijn geen financiële gegevens van het slachtoffer gerapporteerd, zoals banktransacties (mevrouw Wittenberg gebruikte volgens meerdere bronnen bankcheques).
  19. Een gemelde grondverkoop van 1,8 miljoen gulden werd niet financieel nageplozen.

De weekkalender

Hierop hield mevrouw Wittenberg haar dagelijkse activiteiten bij, volgens de huishoudster. Dus niet haar afspraken, die gingen in een boekje bij de telefoon dat verdwenen is. Inderdaad is de kalender ingevuld tot de dag met haar laatste levenstekenen (vrijdag 24 september) en stonden er geen afspraken van de week erna op.

Getuigen

Zes tot zeven getuigen zagen mevrouw Wittenberg nog op 24 september. Hun verklaringen kunnen in een tijdlijn worden geplaatst als twee uitstapjes, naar de begraafplaats met de auto en naar Albert Heijn te voet. De verbalisanten verzuimden door te vragen.

Het notitieblokje

Hierop schreef mevrouw Wittenberg gegevens op, die zij donderdagavond van Louwes hoorde. Daarna schreef zij nog gegevens op die ze mogelijk van haar beleggingsspecialist vernam (lijfrentepolis). Dat kan moeilijk anders dan op vrijdag zijn geweeest.

Nummergeheugen

Deze telefoon registreerde alle recent binnengekomen oproepen, ook als ze niet werden opgenomen. De recherche onderzocht het toestel tweemaal en realiseerde zich niet, dat de reconstructie rond het belgedrag van de schoonheidsspecialiste nu niet meer klopte.

De schoonheidsspecialiste

De verklaringen van Wilma kon de recherche niet kloppend krijgen, waardoor zij niet bestaande data in het verhoorverslag moesten plaatsen. Later werden haar telefonische oproepen gereconstrueerd op een wijze, die strijdig is met de registraties in het nummerweergavegeheugen, zoals op zaterdagmiddag reeds had kunnen worden vastgesteld. Dit onderzoek werd in 2007 nadrukkelijk bevestigd maar de consequenties werden niet onder ogen gezien.

Lunchaankopen

Donderdagmiddag kocht mevrouw Wittenberg broodjes en een paar ons broodbeleg, goed voor een paar lunches. Ook kocht zij vlees, waarvan ze één stuks donderdagavond opat. De recherche vroeg zich niet af, waar die broodjes en vleeswaren gebleven konden zijn, als zij donderdagavond al om het leven kwam.

Kamertemperatuur

De kamertemperatuur hangt af van de buitentemperatuur, die boven de 20 oC kwam. Binnen bleef het nog een tijdlang behaaglijk warm. Geen reden voor een dik vest, waar mevrouw Wittenberg wel in werd aangetroffen.
Tactisch onderzoek


Inspecteur Visscher maakte melding van het technisch onderzoek in de zin van: er werden geen schoonmaaksporen gevonden en vrijwel geen vingerafdrukken. Als er wel dergelijke sporen waren gevonden, duurde het delict natuurlijk veel langer.
Bezwaren

  1. Er werden vochtsporen aangetroffen en bemonsterd. De monsters werden niet onderzocht. Een opvallend vochtspoor vlak naast het slachtoffer op een foto werd niet eens onderzocht.
  2. Hoe lang een dergelijk spoor vochtig blijft, daar bekommerde niemand zich om.
  3. De toestand van het vest is niet gerapporteerd. Sporen op de blouse verraden, dat het zeer vochtig was. Het bewijsstuk verdween later.
  4. Er werden rode vezels aangetroffen in de gehele suite. Deze werden niet vergeleken met een mogelijke bron, zoals de rode traploper (er was donderdag nog gestofzuigd!). Juist onderaan deze trap begon het vochtspoor.
  5. UItgaande van een versleping krijgen de sleutels naast het slachtoffer ineens een heel andere betekenis, namelijk van een dwaalspoor om te verhullen dat de dader gemakkelijk ongezien binnen kon komen.
  6. De recherche verzuimde vast te stellen, dat de kleding van het slachtoffer - blouse en vest - was verschoven o.i.v. een versleping.
  7. Het kapsel van het slachtoffer was geprepareerd voor een kappersbezoek, dat op zaterdag had moeten plaatsvinden.
  8. Rond vijftig (50!) verzamelde haren werden over het hoofd gezien. Het bestaan ervan werd pas 16 januari 2007 openbaar gemaakt.
  9. Er werden geen foto's in de keuken gemaakt en er is geen alles omvattende beschrijving opgesteld.
  10. De volgorde van de ingeworpen brievenbusstukken klopt niet - de avondkrant (Deventer Dagblad) van vrijdag zou volgens de analyse van de technische recherche in de ochtend moeten zijn bezorgd.
  11. De op donderdag opengevouwen TV-gids was verder nog ongebruikt - geen enkel spoor van doorbladeren of raadplegen. Er lag ook geen nieuwe TV-gids in de woning.
  12. Er is geen verslag gedaan van aangetroffen afval in de keuken en de woning, zoals verkregen winkelbonnetjes en aangetroffen voedselafval. Wel van de inhoud van afvalbakken buiten op straat.
  13. De kalendernotitie chemisch afval op vrijdag leverde bij onderzoek geen melding van aanwezig chemisch afval op, het was dus afgevoerd. Daarover zijn geen gegevens vastgelegd en er is niet naar een verklaring gezocht. Destijds werd het chemisch afval verzameld middels chemokarren op afgesproken locaties.
  14. Er is beweerdelijk geen technisch journaal bijgehouden, waar vanuit het tactisch journaal wel naar wordt verwezen op het moment dat de beide recherches samen werken (journaal Fred).
  15. In het mortuarium werd onderzoek naar de verwondingen van het slachtoffer gedaan met verrassende resultaten. Die werden uit het definitieve verslag geweerd.
  16. Tijdens dit onderzoek gaven de bloed- en vochtvlekken op de blouse nog steeds af, waren dus nog niet opgedroogd na een beweerdelijk PMI van 48 uur (donderdagavond naar zaterdagavond).
  17. Er is geen overzicht verstrekt van de items die wel en niet werden onderzocht op vingerafdrukken, dan wel van items die tegen de verwachting in geen vingerafdrukken vertoonden (fles, serviesgoed). Een vage verklaring van commissaris Visscher resteert.
  18. Tijdens het recherche-onderzoek op zaterdagmiddag werd ook onderzoek gedaan aan het telefoongeheugen. Dat onderzoek werd niet gecombineerd met een zelfde onderzoek dat zaterdagavond werd uitgevoerd, waardoor de resultaten niet meer eenduidig zijn en bijzonderheden alleen nog maar kunnen worden gereconstrueerd. Die reconstructie werd vervolgens nagelaten, ook al was er alle aanleiding toe (er werden fouten in de verslaggeving ontdekt).
  19. Er is geen reconstructie gehouden van het verloop van het delict.

Vochtsporen - 1

De sporen werden netjes opgenomen in wattenstaafjes en opgeslagen. Daarna werd er niets meer mee gedaan, ook al werden ze in 2003 teruggevonden. De bewering van Visscher is duidelijk onjuist.

Vochtsporen - 2

Ook op de blouse van het slachtoffer zijn vele vochtsporen zichtbaar. De aard van de sporen verraadt dat ze uit het vest afkomstig zijn. Hoe dat vest zo vochtig kon worden valt niet meer te achterhalen, want het vest verdween.

Vochtsporen - 3

Indien men alle gevonden vochtsporen in de plattegrond projecteerd ontstaat een herkenbaar patroon: het slachtoffer werd via de trap van de bovenverdieping naar de huiskamer vervoerd.

Het vest

De toestand van het vest maakt duidelijk, dat het slachtoffer werd voortgesleept, waardoor blouse en vest naar boven werden getrokken. Vermoedelijk daarbij sprong een knoop van de blouse. Ook de stand van de rechterarm - zie de plattegrond - wordt dan verklaarbaar.

Kapsel

Mevrouw Wittenberg ging iedere zaterdagochtend naar de kapper. Logisch dat ze dan vrijdagavond de haarversteviging vast uit haar kapsel borstelde. En dat had ze ook daadwerkelijk gedaan. Er was geen vrouwelijke rechercheur te vinden in het team, om een dergelijk detail op te merken.

Kranten en post

De kranten- en poststapel bevatte een ongerijmdheid. Het avondblad van vrijdag lag in de positie van een ochtendblad. Dat was het Deventer Dagblad alleen op zaterdag. De dader was hier niet van op de hoogte, toen hij zijn mise-en-scene uitvoerde. De recherche (uit Zwolle) was echter ook niet op de hoogte. Het middel bewijst bij nadere reflectie dat het delict na vrijdagmiddag is gepleegd.

Vochtig bloed

De grote bloedvlekken (links op de plaats delict) gaven nog steeds bloed af na de vondst van het slachtoffer, zie de nieuwe afdrukken in de overeenstemmende kleuren. Als bloedvlekken al zo lang waren blootgesteld, hadden ze allemaal opgedroogd moeten zijn.
Technisch onderzoek





Om het juiste tijdstip van het delict te bepalen moet een balans gezocht worden tussen de uitkomsten van tactisch, technisch en forensisch onderzoek. Het team kwam uit op donderdag 23 september in de vooravond, feitelijk alleen op basis van de telefoongegevens. Op forensische gegevens werd niet gelet; sterker het verzamelen ervan werd tegengewerkt en de weinige resultaten werden foutief of onvolledig weergegeven.

Bezwaren

  1. Tijdens het onderzoek van de technische recherche werd de forensische arts ter plaatse verhinderd een uitgebreid onderzoek te verrichten ten behoeve van een artikel-10-verklaring; deze heeft de arts dan ook niet verstrekt, in weerwil van een dergelijke melding in het tactisch journaal.
  2. De technische recherche nam na de sectie een verklaring op omtrent de maag- en darminhoud van het slachtoffer welke niet overeenstemt met de sectieresultaten.
  3. Foto's op de plaats delict laten verschillende forensische bijzonderheden zien die nergens geëvalueerd zijn.
  4. De foto's hebben de sectiearts vermoedelijk nooit bereikt, er is geen verwijzing naar in het sectieverslag. Omdat de bestandsnamen van de foto's plaats delict en sectie aanéén sluiten mag men aannemen, dat steeds hetzelfde toestel (NIKON Coolpix E950) werd gebruikt en het uitlezen van het geheugen later plaats vond.
  5. De sectiearts benoemde pas tijdens de zitting van 2003 de afwezigheid van temperatuurmetingen die op de plaats delict had moeten zijn verricht.
  6. Latere navraag bij het OM naar het rapport van de forensische arts ter plaatse leverde op dat het rapport onvindbaar was.
  7. De sectiearts ging mee in de veronderstelling, dat het door het OM gehanteerde PMI tijdens de sectie 39, 5 uur bedroeg en vergiste zich dus een heel etmaal (donderdagvooravond tot zondagmiddag).
  8. De sectiearts hield gezien zijn verklaringen geen rekening met het gegeven, dat gedurende het afvoeren van het stoffelijk overschot de rigor mortis werd verbroken, vermoedelijk omdat hij de foto's van de lijkvondst niet kende.
  9. De sectiearts verbond geen conclusie aan de onmogelijkheid de mondholte te onderzoeken wegens rigor mortis, mogelijk in verband met de vergissing aangaande het PMI.
  10. De sectiearts stelde nog enige wegdrukbaarheid van livor mortis vast maar sloeg geen alarm, vermoedelijk wegens de vergissing aangaande het PMI.
  11. De sectiearts was niet gealarmeerd door de goede conditie van de ogen, vermoedelijk weer in verband met het genoemde misverstand.
  12. De mate van ontbinding was nog gering, wederom enz.

Ogen

Binnen de eerste 32 uur worden ogen altijd troebel en binnen 24 uur vertonen ze rimpelvorming. Het eerste verschijnsel is nergens waarneembaar, het tweede is pas na de vondst van het slachtoffer zichtbaar geworden. Hieruit blijkt weer een recent overlijden.

Rigor Mortis

De houding van armen en benen werd gewijzigd bij het afvoeren van het stoffelijk overschot. Dat heft de rigor mortis op. Alleen als de dood minder dan 20 uur geleden was ingetreden komt de rigor mortis weer eniger mate terug, zoals ook hier. De rigor mortis in het kaakgewricht ten tijde van de secrtie was nog steeds maximaal, wijzend op een overlijden binnen de laatste twee etmalen.

Maaginhoud

De maag bevatte 200 cc voedsel (sectieverslag), dat is ongeveer een kwart van een volle maag. In zo'n geval verkleint de maag zich. De recherche meende te begrijpen, dat de maag nog goeddeels gevuld was en kwam daarmee op een verkeerd tijdpad.

Wegdrukken livor mortis.

Het wegdrukken van livor mortis is een aanwijzing voor het PMI. Boven de 30 uur wordt de livor mortis onder toenemende druk juist donkerder. Hier was de livor mortis tijdens de sectie nog wegdrukbaar, hetgeen op een overlijden in de kleine uurtjes van zaterdag wijst.

Livor Mortis

In beide handen verloopt de grens van de livor mortis niet horizontaal, hetgeen toont, dat het slachtoffer in een andere houding overleed en in die houding geruime tijd werd achtergelaten (minstens ongeveer zes uur).

Verplaatsing Livor Mortis

Het wel of niet verplaatsen van livor mortis vlekken kan worden gebruikt om veranderingen in de positie van een stoffelijk overschot te reconstrueren, inclusief tijdlijn.

Reconstructie

De veranderingen, zoals waargenomen aan de livor mortis patronen (plaats delict en sectie) passen bij deze uitgangspositie.
Forensisch onderzoek

Netjes in schema:
klik voor zoom

Argumenten schema, gemaakt met FreeMind. Ondersteunende argumenten in groen, afwijzende argumenten in rood.